Od 1 lipca 2015 r. obowiązują nowe zasady rozliczania VAT przy sprzedaży niektórych towarów zaliczanych do elektroniki. Ich dostawa będzie objęta mechanizmem odwrotnego obciążenia tylko wówczas, gdy łączna wartość towarów w ramach jednolitej gospodarczo transakcji przekracza 20.000 zł netto. Powstają jednak wątpliwości dotyczące interpretacji pojęcia „jednolitej gospodarczo transakcji”.

Limit 20.000 zł

W przypadku dostawy towarów wymienionych w poz. 28a-28c załącznika nr 11 do ustawy o VAT wprowadzono próg kwotowy, po przekroczeniu którego sprzedawca ma obowiązek zastosować mechanizm odwrotnego obciążenia (tzn. nabywca rozliczy VAT należny od tej sprzedaży). Mechanizm ten ma zastosowanie do dostaw telefonów komórkowych, w tym – smartfonów, komputerów przenośnych, konsoli do gier wideo dopiero gdy łączna wartość tych towarów w ramach jednolitej gospodarczo transakcji obejmującej te towary – bez VAT – przekroczy 20.000 zł.

Definicja „jednolitej gospodarczo transakcji”

Za jednolitą gospodarczo transakcję uznaje się transakcję objętą umową, bez względu na to, ile dostaw będzie realizowanych w ramach tej umowy, nawet jeżeli będą one dokonane na podstawie odrębnych zamówień i wystawionych faktur. Za taką uznaje się także transakcję obejmującą więcej niż jedną umowę, jeżeli okoliczności towarzyszące tej transakcji lub warunki, na jakich została ona zrealizowana, będą odbiegały od okoliczności lub warunków zwykle występujących w obrocie elektroniką (art. 17 ust. 1d i 1e ustawy o VAT).

Problemy interpretacyjne

Chociaż nowe przepisy obowiązują od 1 lipca br., pojawiły się wątpliwości interpretacyjne z uwagi na nie dość precyzyjną definicję jednolitej gospodarczo transakcji. Przykładowo, czy sprzedawca, który nie podpisze długoterminowych kontraktów, a realizuje pojedyncze dostawy elektroniki, musi odrębnie analizować każde zamówienie, aby przewidzieć czy kolejne zamówienia od tego samego kontrahenta nie przekroczą 20.000 zł? Niestety, podatnik nie może ich jednoznacznie rozstrzygnąć na podstawie przepisów ustawy o VAT.

W broszurze informacyjnej wydanej przez Ministerstwo Finansów pt. „Zmiany w zakresie mechanizmu odwróconego obciążenia VAT obowiązujące od 1 lipca 2015 r.”, wskazano jako zasadę, że przy ustalaniu, czy mamy do czynienia z jednolitą gospodarczo transakcją, przyjąć należy, iż o takiej transakcji mówimy w przypadku jednej umowy (nawet gdy obejmuje ona więcej niż jedną dostawę, zamówienie czy fakturę). Zdaniem Ministerstwa, na zasadzie wyjątku rozpatrywać należy sytuację, gdy podatnik zawarł z danym kontrahentem więcej niż jedną umowę. Wówczas przeanalizować powinno się czy okoliczności towarzyszące tej transakcji lub warunki, na jakich została zrealizowana, odbiegają od zwykle występujących w obrocie tymi towarami.

Kiedy transakcję należy uznać za jednolitą gospodarczo…

Ministerstwo Finansów w omawianej broszurze podało przykłady jednolitej gospodarczo transakcji (przekraczającej 20.000 zł) – patrz ramka. Ministerstwo Finansów podkreśliło, że w taki sam sposób (wskazany w przykładzie IV) należy ocenić sytuację, w której nabywca zakupuje różnego rodzaju sprzęt elektroniczny, np. gdy jedna dostawa dotyczy laptopów, kolejna telefonów komórkowych, a jeszcze inna konsoli do gier wideo.

…a kiedy nie?

W omawianej broszurze Ministerstwo Finansów podało także przykłady transakcji, których nie uznaje się za jednolite gospodarczo:

I. Sekwencja dokonywanych przez nabywcę zakupów realizowanych każdorazowo na podstawie odrębnych umów wygląda następująco:

• zakup 15 lipca na wartość 15.000 zł,
• zakup 10 sierpnia na wartość 25.000 zł,
• zakup 31 sierpnia na wartość 5.000 zł,
• zakup 20 listopada na wartość 28.000 zł.

W tym przypadku każda umowa powinna być oceniana odrębnie.

II. Zawarta umowa sprzedaży dotyczy notebooków o łącznej wartości 19.000 zł. Kolejna umowa dotycząca sprzedaży takich towarów o łącznej wartości 15.000 zł realizowana jest w następnym dniu. Warunki dokonania tych dostaw nie wskazują na element «nietypowości» tych transakcji (częstotliwość transakcji nie wskazuje na wymuszone rozdzielenie transakcji celem uniknięcia odwróconego obciążenia). W tym przypadku każda umowa powinna być oceniana odrębnie. Zdaniem resortu okoliczność zamiaru zawarcia przez nabywcę kolejnej (trzeciej) umowy sprzedaży o wartości 15.000 zł przez tego samego nabywcę w kolejnym dniu powinna być oceniona przez sprzedawcę jako odbiegająca od typowych w transakcjach handlowych sytuacji (wysoka częstotliwość oraz wysoka wartość zakupionych towarów).

III. Zawarta umowa sprzedaży dotyczy smartfonów o łącznej wartości 15.000 zł. Kolejna umowa dotycząca sprzedaży takich towarów o łącznej wartości 10.000 zł realizowana jest w tym samym dniu. W dniu następnym nabywca decyduje się na dokonanie kolejnego zakupu smartfona o wartości 800 zł (1 szt.). Również warunki dokonania tych dostaw nie wskazują na element «nietypowości» (pomimo wysokiej częstotliwości, trzecia dostawa o znikomej wartości, co wskazuje na pewne dość typowe zachowanie «dokupienia» towarów). W tym przypadku każda umowa powinna być oceniana odrębnie.

IV. Przedmiotem zawartej umowy jest sprzedaż 15 szt. konsol do gier wideo o łącznej wartości 15.000 zł. Po dostarczeniu zamówionej partii towarów nabywca decyduje się na zwiększenie złożonego zamówienia o kolejne 10 szt. konsol. Zdaniem resortu dodatkowe zamówienie powinno być uznane za kolejną umowę i każda dostawa powinna być oceniana odrębnie.

Z powyższych przykładów wynika, że podatnicy w praktyce mogą mieć problem, kiedy daną transakcję uznać za jednolitą transakcję, a kiedy nie. Sprzedawcy elektroniki będą musieli indywidualnie rozstrzygnąć każdy rodzaj dokonywanych przez nich dostaw. To na nich będzie bowiem ciążył obowiązek ustalenia, czy dana transakcja będzie uznana za jednolitą gospodarczo. To także dostawca poniesie ciężar odpowiedzialności w przypadku niewłaściwego jej zakwalifikowania.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.)

autor: Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa nr 62 (1207) z dnia 2015-08-03

Podróże służbowe w tym kierowców. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl