Składniki firmowego majątku mogą ulec uszkodzeniu, zniszczeniu lub utracie. Powstała w ten sposób strata obciąża przedsiębiorcę. Aby zminimalizować ryzyko jej poniesienia, podatnicy je ubezpieczają. Opłacane z tego tytułu składki stanowią koszty podatkowe, ale od otrzymanej rekompensaty należy, w większości wypadków, uiścić daninę na rzecz fiskusa.

Odszkodowanie jako przychód

Polisa ubezpieczeniowa firmowych składników majątkowych gwarantuje, że w przypadku wystąpienia objętych umową niekorzystnych zdarzeń powodujących powstanie straty, przedsiębiorca otrzyma finansową rekompensatę.

Przychodem z działalności gospodarczej są również otrzymane odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą (art. 14 ust. 2 pkt 12 ustawy o pdof). Z przepisem tym koresponduje art. 21 ust. 1 pkt 4 lit. a) ustawy, z którego wynika wyłączenie z zakresu zwolnienia przedmiotowego takich odszkodowań. Omawiany typ odszkodowania rodzi przychód niezależnie od tego, czy wydatek na wykupienie polisy został ujęty w kosztach uzyskania przychodów, czy też nie.

Przychód z tego tytułu powstanie także u przedsiębiorców-ryczałtowców. Odszkodowanie za szkody dotyczące składników majątku związanych z działalnością gospodarczą będzie w tym wypadku opodatkowane 8,5% stawką ryczałtu.

Za składniki majątku związane z prowadzoną działalnością należy uznać, oprócz środków trwałych, także wartości niematerialne i prawne oraz inne rzeczowe elementy majątku przedsiębiorstwa nie zaliczone do środków trwałych (wyposażenie).

Warto podkreślić, iż odszkodowania majątkowe i osobowe niezwiązane z działalnością gospodarczą, a otrzymane przez osoby fizyczne, co do zasady, korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego. Z tego względu przedsiębiorcy powinni zwracać uwagę, aby treść polisy ubezpieczeniowej odzwierciedlała zamiar ubezpieczenia mienia prywatnego, albo składników majątku związanych z działalnością gospodarczą.

O rozliczaniu ubezpieczeń w kosztach firmowych pisaliśmy w GP nr 48 z br. na str. 5.

Datą powstania przychodu z tytułu rekompensaty za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą będzie dzień faktycznego otrzymania odszkodowania, a zatem dzień, w którym wpłynęło na konto bankowe lub zostało wpłacone do kasy (art. 14 ust. 1i ustawy o pdof).

Odszkodowania za szkody komunikacyjne

Bodaj najczęściej ubezpieczanymi elementami majątku przedsiębiorstwa są samochody. Odszkodowanie z ubezpieczenia autocasco służące m.in. pokryciu wydatków poniesionych na naprawę powypadkową pojazdu stanowi w całości przychód do opodatkowania. Inaczej rzecz się ma, gdy przedsiębiorca nie ubezpieczył dobrowolnie firmowego pojazdu, a odszkodowanie zostało mu wypłacone z polisy OC.

W myśl art. 23 ust. 1 pkt 48 ustawy o pdof, do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się strat powstałych w wyniku utraty lub likwidacji samochodów oraz kosztów ich remontów powypadkowych, jeżeli samochody nie były objęte ubezpieczeniem dobrowolnym. Z kolei przepis art. 14 ust. 3 pkt 3a ustawy o pdof wskazuje, iż zwrot wydatków niezaliczonych do kosztów podatkowych podlega wyłączeniu z przychodów. W konsekwencji, skoro wydatki na naprawę szkód w samochodzie posiadającym tylko obowiązkowe OC nie stanowią kosztu podatkowego, to odszkodowanie wypłacone z tego ubezpieczenia, w części pokrywającej te wydatki, nie jest przychodem.

Jako przychód należy rozpoznać jedynie ewentualną nadwyżkę wypłaconego odszkodowania nad nakładami poniesionymi na naprawę.

Odszkodowania za szkody w majątku firmowym wyłączone zostały ze zwolnienia od podatku.

Odszkodowanie za auto wycofane z działalności

Przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi mogą w każdej chwili wycofać z działalności – bez konsekwencji podatkowych – dowolny składnik majątku trwałego i przeznaczyć go na potrzeby osobiste. Jeżeli był on ubezpieczony, mają dylemat dotyczący skutków podatkowych odszkodowania wypłaconego w związku z jego uszkodzeniem lub utratą, zwłaszcza gdy zdarzenia te miały miejsce przed upływem 6 lat od daty wycofania. Problem dotyczy głównie samochodów i ma swoje źródło w treści art. 14 ust. 2 pkt 1 oraz art. 10 ust. 2 pkt 3 ustawy o pdof. Jak wynika z powołanych przepisów, przychodem z działalności gospodarczej są również przychody z odpłatnego zbycia m.in. środków trwałych, także wtedy, gdy środki te zostały wycofane z firmy, a między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki majątku zostały wycofane z działalności i dniem ich odpłatnego zbycia nie upłynęło 6 lat.

W przedstawionej sytuacji, otrzymanego przez podatnika odszkodowania nie można jednak utożsamiać z odpłatnym zbyciem, nawet jeżeli składnik majątkowy uległ utracie lub takiemu uszkodzeniu, że jego naprawa nie jest możliwa. Wobec powyższego, okres, jaki upłynął od wycofania samochodu z ewidencji środków trwałych, pozostaje bez znaczenia.

Zgodnie z opinią fiskusa, jedyną istotną w takim przypadku okolicznością jest to, że przed zdarzeniem powodującym uszkodzenie lub utratę, pojazd przestał być elementem majątku trwałego związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą. Przesądza ona o objęciu kwoty wypłaconej przez firmę ubezpieczeniową zwolnieniem od podatku, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o pdof (por. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 30 października 2012 r., nr IBPBI/1/415-927/12/AP).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.)

autor: Małgorzata Rymarz

Gazeta Podatkowa nr 87 (1024) z dnia 2013-10-31

GOFIN poleca praktyczny serwis internetowy www.PodatekDochodowy.pl