Obniżony limit transakcji gotówkowych (do 15.000 zł) obowiązujący od 1 stycznia br. spowodował niepewność wśród przedsiębiorców co do zakresu jego stosowania. Mimo że samo brzmienie przepisu nie uległo znaczącej zmianie, to poprzez obniżenie limitu zwiększył się krąg przedsiębiorców podlegających temu obowiązkowi. Dlatego tak ważne jest ustalenie, kogo dotyczy obowiązek przyjmowania i dokonywania płatności z rachunku bankowego.
Przedsiębiorca, czyli kto?
Aby móc określić, czy danej płatności można dokonać gotówką, czy też konieczne jest użycie rachunku bankowego, należy przede wszytki określić status stron biorących udział w transakcji. Art. 22 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy:
- stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz
- jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15.000 zł, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.
Pierwsza część przytoczonego przepisu stanowi, że obowiązek dokonywania lub przyjmowania płatności zachodzi wtedy, gdy obie strony danej transakcji są przedsiębiorcami. W art. 4 powołanej ustawy zawarta jest definicja przedsiębiorcy. Zgodnie z nią jest to osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Powyższe oznacza, że obowiązek przyjmowania i dokonywania płatności za pośrednictwem rachunku bankowego dotyczy zarówno przedsiębiorców wpisanych do rejestru przedsiębiorców KRS, jak i jednoosobowych przedsiębiorców wpisanych do CEIDG. Co istotne, taki obowiązek będzie obciążał również tych, którzy mają przymiot przedsiębiorców (prowadzą działalność gospodarczą), ale nie dopełnili obowiązku rejestracji (np. wpisu do CEIDG).
Limitu transakcji gotówkowych muszą przestrzegać również fundacje, izby gospodarcze, które równocześnie figurują w rejestrze przedsiębiorców KRS, tzn. gdy prowadzą działalność gospodarczą. Ponadto przedsiębiorcy zagraniczni prowadzący działalność gospodarczą w Polsce przez oddział (zarejestrowany w KRS) oraz zagraniczne oddziały polskiego przedsiębiorcy. Zgodnie z obowiązującymi przepisami oddział nie jest odrębnym przedsiębiorcą, dlatego bez względu na to, w którym kraju polski przedsiębiorca zarejestruje swój oddział, stosuje się do niego przepisy o swobodzie działalności gospodarczej. Limit ma także zastosowanie w odniesieniu do polskiego przedsiębiorcy w ramach czasowego transgranicznego świadczenia usług. Płatności powyżej 15.000 zł przy transakcjach z innym przedsiębiorcą, za pośrednictwem rachunku bankowego, muszą też dokonywać spółki z o.o. i spółki akcyjne w organizacji. Są one bowiem tzw. ułomnymi osobami prawnymi będącymi przedsiębiorcami, niewpisanymi do KRS.
Kogo limity nie dotyczą?
Limity transakcji gotówkowych nie obejmują przede wszystkim osób fizycznych dokonujących zakupów (nawet gdy stroną transakcji jest przedsiębiorca). Zasada ta ma również zastosowanie do osób fizycznych dokonujących zakupu przedmiotów do majątku prywatnego przed zarejestrowaniem działalności gospodarczej, które następnie zostaną wpisane do ewidencji środków trwałych w prowadzonej działalności gospodarczej. Takie osoby nie spełniają jeszcze definicji przedsiębiorcy, nie rozpoczęły bowiem prowadzenia działalności.
Limit nie obejmuje również przedstawicielstw przedsiębiorcy zagranicznego. Podmiot taki nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu polskich przepisów. Przedstawicielstwo jest prawnie niesamodzielną, podporządkowaną w całym zakresie swojej działalności, jednostką organizacyjną, prowadzącą działalność wyłącznie w zakresie reklamy i promocji w imieniu i na rzecz przedsiębiorcy zagranicznego. Omawiany obowiązek nie obejmuje też podmiotów wpisanych wyłącznie w rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej. Jednak w przypadku, gdy prowadzą działalność gospodarczą, dotyczy ich limit gotówkowy.
Ministerstwo Rozwoju w materiałach opublikowanych na stronie www.binzes.gov.pl stoi na stanowisku, że omawiany limit transakcji gotówkowych nie obowiązuje też komorników, gdyż nie są przedsiębiorcami w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.
| Przykład 1
Pani Joanna jest kosmetyczką i masażystką. Nie zarejestrowała swojej działalności, choć regularnie jeździ do klientów wykonywać m.in. makijaże ślubne czy też masaże, jej działalność ma charakter zorganizowany i nastawiona jest na osiąganie zysku. Jest więc przedsiębiorcą pomimo braku rejestracji. Zaplanowała zakup nowego łóżka do masażu oraz innych sprzętów niezbędnych do jej pracy. Jeżeli wartość jednorazowej transakcji z innym przedsiębiorcą przekroczy 15.000 zł, będzie zobowiązana dokonać płatności z rachunku bankowego.
Francuska spółka zarejestrowała w KRS swój oddział. Na jego potrzeby dokona zakupu sprzętu biurowego. Oddział nie jest odrębnym przedsiębiorcą (przedsiębiorcą jest francuska spółka). Jednak w związku z tym, że oddział spółki został zarejestrowany w Polsce, podlega on polskiemu prawu – obowiązuje go więc limit transakcji gotówkowych. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 2.07.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. u. z 2016 r. poz. 1829 ze zm.)
autor: Marta Stefanowicz – Wasilewska
Gazeta Podatkowa nr 58 (1412) z dnia 2017-07-20
GOFIN poleca praktyczny serwis internetowy www.UmowyoPrace.pl
