Gazeta PodatkowaZobowiązanie podatkowe przedawnia się zasadniczo po pięciu latach, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. W wielu przypadkach okres ten jest jednak znacznie dłuższy. Przyczyną może być zawarcie układu ratalnego, ogłoszenie upadłości czy prowadzenie postępowania karnego skarbowego.

Termin przedawnienia

Przedawnienie zobowiązania podatkowego następuje zasadniczo po 5 latach, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.

Termin określony w latach kończy się z upływem tego dnia w ostatnim roku, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim roku nie było – w dniu, który poprzedzałby bezpośrednio ten dzień. Podatnicy odliczają więc dni do końca bieżącego roku, aby móc uznać za wygasłe podatki, których termin płatności upłynął w 2011 r. Dzień 31 grudnia 2016 r. przypada jednak w sobotę. Ogólne zasady obliczania terminów podatkowych stanowią, że jeżeli ostatni dzień terminu wypada w sobotę, niedzielę lub święto będące dniem ustawowo wolnym od pracy, za ostatni jego dzień uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych. Stosuje się to zarówno do terminów procesowych, jak i terminów prawa materialnego. Termin przedawnienia zobowiązania podatkowego – zaliczany do tej drugiej kategorii – wydłuża się więc, jeżeli upływa w dzień wolny (por. wyrok WSA w Łodzi z dnia 6 listopada 2013 r., sygn. akt I SA/Łd 737/13). Termin przedawnienia, którego ostatni dzień przypada na sobotę 31 grudnia 2016 r., przesuwa się na poniedziałek 2 stycznia 2017 r.

Przedawnienie oznacza, że po upływie określonego okresu zobowiązanie podatkowe wygasa, co wyklucza skuteczne dochodzenie jego wykonania.

Wydłużony okres

Bieg terminu przedawnienia może się jednak wydłużyć z powodu jego nierozpoczęcia, zawieszenia lub przerwania (więcej w tabeli). Stanowią o tym art. 70 § 2-7 i art. 70a Ordynacji podatkowej.

Termin przedawnienia staje się często dłuższy w wyniku dochodzenia niezapłaconego podatku w trybie postępowania egzekucyjnego. Urzędy skarbowe właśnie pod koniec roku intensyfikują działania mające na celu ściągnięcie zaległych danin. Zastosowanie środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony, powoduje przerwanie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Po przerwaniu biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny. Zastosowanie środka egzekucyjnego to zajęcie mienia, np. wynagrodzenia za pracę, rachunku bankowego, ruchomości. Podatnik może być poinformowany o tym po kilku czy kilkunastu dniach. Zastosowanie środka egzekucyjnego skutkuje jednak w takim przypadku przerwaniem biegu terminu przedawnienia tylko wtedy, gdy zawiadomienie o zajęciu mienia zostanie doręczone przed upływem tego terminu.

Innym skutecznym sposobem wydłużenia terminu przedawnienia podatku jest zainicjowanie sprawy karnej skarbowej. Takie działania są niekiedy podejmowane, gdy urzędnicy nie są w stanie zakończyć przed upływem terminu przedawnienia prowadzonej kontroli lub postępowania podatkowego. Procedury mające na celu weryfikację rozliczeń – czynności sprawdzające, kontrola czy postępowanie podatkowe – nie mają na niego wpływu. Natomiast w wyniku wszczęcia postępowania w sprawie popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego związanego z niewykonaniem zobowiązania podatkowego, bieg terminu przedawnienia tego zobowiązania nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu. Podatnik musi być jednak zawiadomiony o tym najpóźniej w ostatnim dniu upływu podstawowego pięcioletniego terminu przedawnienia. Zawieszenie obejmuje okres od dnia wszczęcia postępowania karnego skarbowego do dnia jego prawomocnego zakończenia.

Podatki z hipoteką

Kwestia terminu przedawnienia komplikuje się w przypadku ustanowienia hipoteki przymusowej na nieruchomości podatnika jako gwarancji spłaty podatku.

Zobowiązanie zabezpieczone hipoteką przymusową nie przedawnia się. Zastrzega się jednak, że po upływie terminu przedawnienia jego egzekucja nie może być prowadzona z innych składników majątku podatnika niż obciążona nieruchomość. Stanowi o tym art. 70 § 8 Ordynacji podatkowej. Regulacje te budzą jednak wątpliwości. Trybunał Konstytucyjny, w wyroku z dnia 8 października 2013 r., sygn. akt SK 40/12, uznał za sprzeczne z ustawą zasadniczą nieprzedawnianie się zobowiązań podatkowych zabezpieczonych hipoteką przymusową. Problem w tym, że odniósł się do przepisu obowiązującego w latach 1998-2002. Obecne regulacje powielają niedozwoloną normę (rozszerzając ją dodatkowo na zastaw skarbowy), ale oficjalnie nie zostały zakwestionowane. Przedstawiciele administracji podatkowej twierdzą więc, że zobowiązanie podatkowe zabezpieczone hipoteką przymusową nie przedawnia się, mimo że konstytucyjność takiego rozwiązania została nieformalnie podważona. Innego zdania są sądy administracyjne.

Obowiązujące regulacje należy interpretować przez pryzmat zastrzeżeń zawartych we wspomnianym wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Nie może być tak, że ustanowienie hipoteki przymusowej na podstawie przepisu w brzmieniu funkcjonującym w latach 1998-2002 nie wywołuje żadnych skutków prawnych w zakresie terminu przedawnienia, podczas gdy stosowanie takiego zabezpieczenia w oparciu o obecną analogiczną normę powoduje nieprzedawnienie się zobowiązania podatkowego. Ustanowienie hipoteki przymusowej nie wyklucza przedawnienia zabezpieczonej w ten sposób daniny – termin przedawnienia biegnie na zasadach ogólnych (por. wyrok NSA z dnia 18 października 2016 r., sygn. akt II FSK 2316/14).

Przyczyny wydłużenia terminu przedawnienia podatku

Sposób wydłużenia
terminu przedawnienia
Przyczyna wydłużenia biegu terminu przedawnienia
nierozpoczęcie albo zawieszenie
» odroczenie terminu płatności podatku lub odroczenie zapłaty zaległości podatkowej na podstawie decyzji organu podatkowego
» rozłożenie na raty spłaty podatku lub zaległości podatkowej na podstawie decyzji organu podatkowego
» wejście w życie rozporządzenia w sprawie przedłużenia terminu płatności podatku
» wszczęcie postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, o którym podatnik został zawiadomiony, jeżeli podejrzenie ich popełnienia wiąże się z niewykonaniem zobowiązania podatkowego
» wniesienie do sądu administracyjnego skargi na decyzję dotyczącą zobowiązania
» wniesienie do sądu powszechnego żądania ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa
» zabezpieczenie wykonania zobowiązania podatkowego
zawieszenie
» wystąpienie przez organ podatkowy do organu innego państwa o udzielenie informacji potrzebnych do ustalenia lub określenia wysokości zobowiązania podatkowego, jeżeli możliwość ustalenia lub określenia zobowiązania podatkowego wynika z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Polska
» wszczęcie procedury wzajemnego porozumiewania na podstawie ratyfikowanej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, której Polska jest stroną, jeżeli ta umowa nie przewiduje możliwości wprowadzenia w życie zawartego porozumienia bez względu na terminy przedawnienia
przerwanie
» ogłoszenie upadłości
» zastosowanie środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613 ze zm.)

autor: Małgorzata Żujewska
Gazeta Podatkowa nr 102 (1352) z dnia 2016-12-22

Sprawozdanie finansowe za 2016 r. – wybrane zagadnienia. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *

You may use these HTML tags and attributes: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>