W praktyce zdarza się, że podatnicy prowadzący działalność gospodarczą przekazują nieodpłatnie towary nie tylko swoim kontrahentom w celach reklamowych, ale także na rzecz członków swoich rodzin albo innych podmiotów. Pojawia się wówczas wątpliwość, kiedy czynność taka podlega opodatkowaniu VAT.

Opodatkowanie nieodpłatnego przekazania

Opodatkowaniu podatkiem VAT podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Jak wyjaśnił Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 11 maja 2015 r., nr IBPP1/4512-98/15/AW, nie zawsze dostawa stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu VAT. Dostawa nie stanowi takiej czynności przede wszystkim wówczas, gdy jest ona dokonywana przez podmioty niebędące podatnikami VAT lub przez podmioty będące takimi podatnikami, lecz niedziałające jako podatnicy w odniesieniu do tej konkretnej czynności. Zatem zdaniem organu podatkowego określenie, czy dany podmiot w odniesieniu do konkretnej czynności działa jako podatnik VAT, wymaga oceny każdorazowo odnoszącej się do okoliczności faktycznych danej sprawy.

Ustawodawca w art. 7 ust. 2 ustawy o VAT na równi z odpłatną dostawą towarów traktuje takie nieodpłatne przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

• przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste m.in. podatnika lub jego pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy,
• wszelkie inne darowizny,

jeżeli przysługiwało mu, w całości lub w części, prawo do odliczenia VAT z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów bądź ich części składowych.

Oznacza to, że nieodpłatne przekazanie towarów (darowiznę) uznaje się za odpłatną dostawę towarów, jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT w związku z ich nabyciem lub wytworzeniem (bądź ich części składowych). W sytuacji gdy warunek ten nie zostanie spełniony, wówczas nieodpłatne przekazanie towarów (darowizna) jest czynnością wyłączoną spod zakresu działania ustawy o VAT.

Należy także zwrócić uwagę na interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 12 czerwca 2013 r., nr IBPP1/443-216/13/LSz. Organ podatkowy zwrócił uwagę na to, że ustawodawca rozróżnia czynność przekazania od czynności zużycia towarów. Jego zdaniem opodatkowaniu podlega, zgodnie z art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy, przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste ściśle wymienionych osób, a na mocy pkt 2 tego przepisu – wszelkie inne darowizny. Skutkiem tak sformułowanych norm prawnych jest przyjęcie, iż opodatkowaniu VAT podlega wszelkie przekazanie towarów, natomiast zużycie – tylko na rzecz podmiotów wymienionych w pkt 1 tego przepisu, tj. m.in. podatnika lub jego pracowników.

Dodatkowo należy podkreślić, że przepisy o VAT nie wyjaśniają pojęcia „cele osobiste”. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w przywołanej interpretacji z dnia 12 czerwca 2013 r. wyjaśnił, że potrzebami osobistymi są te, których realizacja nie jest związana ze stosunkiem pracy, a zatem są to potrzeby, których zaspokojenie wynika z dobrej woli pracodawcy. Natomiast potrzeby pracownicze to te, których spełnienie nie wynika z autonomii woli stron, ale do zaspokajania których pracodawca jest zobowiązany na podstawie przepisów prawa, np. przepisów Kodeksu pracy, przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy itp.

Tak więc opodatkowaniu nie podlega zużycie towarów przez pracowników przedsiębiorstwa podczas spotkań służbowych na terenie siedziby firmy, bowiem w tym przypadku nie ma miejsca zużycie towarów na cele osobiste pracowników.

Drobne prezenty bez VAT

Ustawodawca wyłączył także spod obowiązku opodatkowania VAT nieodpłatne przekazanie prezentów o małej wartości. Wynika to z art. 7 ust. 3 ustawy o VAT. Przez prezenty o małej wartości rozumie się przekazywane przez podatnika jednej osobie towary:

• o łącznej wartości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 100 zł, jeżeli podatnik prowadzi ewidencję pozwalającą na ustalenie tożsamości tych osób,
• których przekazania nie ujęto w tej ewidencji, jeżeli jednostkowa cena nabycia towaru (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia, jednostkowy koszt wytworzenia, określone w momencie przekazywania towaru, nie przekraczają 10 zł.

Przekazanie tych prezentów nie jest opodatkowane, jeżeli następuje na cele związane z działalnością gospodarczą podatnika.

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 31 marca 2015 r., nr IPPP3/4512-135/15-2/RD, zgodził się ze stanowiskiem prezentowanym przez podatnika, że art. 7 ust. 4 pkt 2 ustawy o VAT w żaden sposób nie odnosi się do łącznej wartości towarów przekazanych w ramach pojedynczego wydania danej osobie, nie zawiera także limitu łącznej ceny nabycia (kosztów wytworzenia) towarów przekazywanych jednorazowo jednej osobie. Fakt, iż towary w ramach jednorazowych nieodpłatnych przekazań wydawane są w większych ilościach (np. w opakowaniach zbiorczych), o łącznej cenie nabycia niejednokrotnie przekraczającej 10 zł netto (a często również 100 zł), jest bez znaczenia. Cenę nabycia (koszt wytworzenia) należy ustalić w odniesieniu do pojedynczej sztuki przekazywanego towaru. Zatem warunkiem koniecznym i wystarczającym do zaliczenia danych wydań do prezentów o małej wartości jest jednostkowa cena nabycia (lub jednostkowy koszt wytworzenia) przekazywanych towarów, określona w momencie przekazania towaru, nieprzekraczająca kwoty 10 zł netto. Tym samym zgodził się, że limit 10 zł odnosi się do pojedynczych sztuk, nie zaś do łącznej sumy cen nabycia poszczególnych towarów przekazywanych jednorazowo kontrahentowi.

Jeżeli więc przekazane prezenty mieszczą się w definicji prezentów o małej wartości, to podatnik je przekazujący nie będzie zobowiązany do wykazywania VAT należnego od tego przekazania, pomimo że przysługiwało mu prawo do odliczenia VAT przy ich nabyciu.

Także przekazanie próbek nie jest opodatkowane VAT, nawet gdy przy ich nabyciu podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT, jeżeli przekazanie to ma związek z prowadzoną działalnością.

Zgodnie z definicją zawartą w art. 7 ust. 7 ustawy o VAT, próbką nie musi być koniecznie niewielka ilość towaru. Ważne jest jednak oznaczenie towaru jako próbka, a jego wręczenie (przekazanie) musi mieć cel promocyjny towaru.

Dokumentowanie nieodpłatnego przekazania

Jak wskazano wcześniej, przesłanką opodatkowania nieodpłatnego przekazania towarów jest, aby podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT przy ich nabyciu (lub ich części składowych), w całości lub w części. Tak więc nieodpłatne przekazanie towarów należących do przedsiębiorstwa podatnika, przy nabyciu których przysługiwało prawo do odliczenia, należy uznać, na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, za odpłatną dostawę towarów, która podlega opodatkowaniu.

Warto dodać, że obecnie przepisy nie nakładają na podatników żadnych formalnych obowiązków w zakresie dokumentowania fakturami nieodpłatnych dostaw towarów opodatkowanych na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy o VAT.

W interpretacji indywidualnej z dnia 9 czerwca 2014 r., nr ITPP1/443-268/14/MN, Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy wyjaśnił, że czynność nieodpłatnego przekazania przez podatnika towarów handlowych członkowi rodziny, przy nabyciu których przysługiwało mu prawo do odliczenia, nie powinna być udokumentowana poprzez wystawienie faktury.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.)

autor: Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa nr 58 (1203) z dnia 2015-07-20

Podatek dochodowy w interpretacjach podatkowych. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl