Niezdolność do pracy z powodu choroby uprawnia pracowników do skorzystania z określonych świadczeń chorobowych. Ustalaniem do nich prawa, obliczaniem ich wysokości oraz ich wypłatą zajmują się odpowiednio płatnicy składek lub ZUS. Podmioty te na przełomie roku kalendarzowego powinny zwrócić szczególną uwagę na kilka kwestii związanych m.in. z uprawnieniami do wypłaty zasiłków, rodzajem należnego świadczenia oraz minimalną podstawą jego obliczenia.

Okres zasiłkowy

Zasiłek chorobowy przysługuje za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy. Ze świadczenia tego można jednak korzystać przez okres wskazany w art. 8 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową, a więc nie dłużej niż odpowiednio przez:

• 182 dni lub
• 270 dni – gdy niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży.

Co istotne, do tego tzw. okresu zasiłkowego wlicza się zarówno wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, jak i okresy poprzedniej niezdolności do pracy, spowodowanej tą samą chorobą, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni. Okresy niezdolności do pracy zliczane do jednego okresu zasiłkowego mogą zatem przypadać zarówno wyłącznie w okresie jednego roku kalendarzowego, jak i wykraczać poza ten rok.

Najpierw wynagrodzenie

Zanim pracownik skorzysta z zasiłku chorobowego, w pierwszej kolejności przysługuje mu wynagrodzenie chorobowe, o którym mowa w art. 92 Kodeksu pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502). Należna liczba dni tego świadczenia została przypisana do roku kalendarzowego i wynosi odpowiednio:

• 33 dni lub
• 14 dni – w przypadku, gdy pracownik ukończył 50 lat życia.

Dopiero po upływie tego okresu, a więc odpowiednio od 34. lub 15. dnia choroby w danym roku kalendarzowym, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy.

Na przełomie roku

Gdy niezdolność do pracy pracownika przypada pod koniec danego roku kalendarzowego i jednocześnie wykracza poza ten rok, o rodzaju świadczenia należnego począwszy od 1 stycznia decyduje fakt, jakie świadczenie przysługuje mu w dniu 31 grudnia.

Jeśli za ostatni dzień starego roku pracownik otrzyma wynagrodzenie chorobowe, od 1 stycznia nadal przysługuje mu to świadczenie, w wymiarze liczonym od nowa, tym razem na poczet nowego roku kalendarzowego. Zasada ta ma zastosowanie także wówczas, gdy w dniu 1 stycznia nowego roku przypada 34. dzień niezdolności do pracy liczony od początku choroby. Może się zatem zdarzyć, że pracownik otrzyma w ciągłości wynagrodzenie chorobowe aż za 66 dni (tj. po 33 dni na każdy rok kalendarzowy). Choć zasiłek chorobowy będzie wówczas przysługiwał dopiero od 67. dnia niezdolności do pracy wliczanej do jednego okresu zasiłkowego, będzie to i tak dopiero 34. dzień niezdolności do pracy w nowym roku kalendarzowym.

Natomiast w przypadku, gdy pracownik w dniu 31 grudnia danego roku korzysta z zasiłku chorobowego, od 1 stycznia nadal przysługuje mu zasiłek. Świadczenie to będzie otrzymywał za cały okres nieprzerwanej niezdolności do pracy. Uprawnienia do wynagrodzenia chorobowego uzyska bowiem dopiero po choćby jednodniowej przerwie w chorobie.

Zmiana grupy wiekowej

Wspomniany wcześniej 14-dniowy wymiar wynagrodzenia chorobowego obowiązuje pracowników, którzy 50 lat ukończyli najpóźniej 31 grudnia roku poprzedzającego dany rok kalendarzowy.

Przykładowo, w kończącym się właśnie 2014 r. 14-dniowy okres należnego wynagrodzenia chorobowego przysługuje pracownikom, którzy w dniu 31 grudnia 2013 r. mieli już ukończone co najmniej 50 lat życia. Jeśli natomiast 50-te urodziny przypadały(ją) w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2014 r., w mijającym roku powinni otrzymywać to wynagrodzenie przez 33 dni. W ich przypadku przejście do drugiej grupy wiekowej, a więc z 33-dniowego na 14-dniowy wymiar wynagrodzenia chorobowego nastąpi z dniem 1 stycznia 2015 r.

Zmiana płatnika zasiłków

O tym, kto będzie płatnikiem zasiłków w kolejnym roku kalendarzowym, co do zasady, decyduje liczba osób zgłoszonych do ubezpieczenia chorobowego na dzień 30 listopada mijającego roku. Tak wynika z art. 61 ustawy zasiłkowej.

Może się zdarzyć, że płatnik składek zobowiązany do wypłaty zasiłków w 2014 r. nie będzie już posiadał takich uprawnień w 2015 r. W takim przypadku pracownik chorujący na przełomie tych dwóch lat powinien otrzymać zasiłek chorobowy z zakładu pracy wyłącznie za okres do 31 grudnia włącznie. Od 1 stycznia płatność zasiłku pracodawca powinien przekazać do ZUS.

Nie działa to jednak w drugą stronę. W świetle bowiem art. 61 ust. 4 ustawy zasiłkowej, ZUS będzie kontynuował po dniu 31 grudnia podjętą wcześniej wypłatę świadczenia, nawet jeżeli od dnia 1 stycznia to płatnik składek jest zobowiązany do wypłaty zasiłków. Pracodawca przejmie płatność świadczenia dopiero po powstaniu przerwy w niezdolności do pracy albo zmianie rodzaju należnego ubezpieczonemu świadczenia.

Należy wyraźnie podkreślić, iż nie dotyczy to płatności wynagrodzenia chorobowego, która dokonywana jest wyłącznie przez płatników składek (pracodawców) i finansowana z ich własnych środków.

Więcej na ten temat pisaliśmy w GP nr 93 z 2014 r. na str. 9 w artykule „Kto będzie płatnikiem zasiłków w 2015 roku?”.

Wzrost minimalnej podstawy

Płatnik świadczenia chorobowego musi również pamiętać o gwarantowanej najniższej podstawie wymiaru zasiłku, która za sprawą art. 45 ustawy zasiłkowej zmienia się wraz ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia za pracę, a więc z początkiem nowego roku kalendarzowego. Szczegółowo ten temat opisaliśmy w Przewodniku do GP nr 98 z 2014 r. w artykule „Zmiana minimalnego wynagrodzenia a wysokość świadczeń chorobowych”.

Gdy niezdolność do pracy przypada na przełomie roku, nie wymaga się co prawda ponownego ustalenia podstawy wymiaru zasiłku (nie ma ku temu podstaw), jednak jeśli okaże się ona niższa od nowej obowiązującej od 1 stycznia kwoty, należy ją do niej podnieść.

Przykład Pracownik, zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, który 1 lipca 2014 r. ukończył 50 lat, w dniu 29 listopada 2014 r. uległ wypadkowi komunikacyjnemu. Po 10 dniach pobytu w szpitalu otrzymał zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA na okres od 29 listopada 2014 r. do 19 stycznia 2015 r. Jest to jego pierwsza niezdolność do pracy w 2014 r. Z tego tytułu w pierwszej kolejności otrzyma wynagrodzenie chorobowe za okres 47 dni (33 na poczet 2014 r. i 14 na poczet 2015 r.), a następnie zasiłek chorobowy.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2014 r. poz. 159)

autor: Bożena Dziuba
Gazeta Podatkowa nr 104 (1145) z dnia 2014-12-29

Udzielanie urlopów związanych z opieką nad małym dzieckiem. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl